„Zaplatanie kół jest prawdziwą sztuką.”
To banalnie i nieco pompatycznie brzmiące zdanie usłyszałem od starszego kolegi gdy zaczynałem pracę w zawodzie mechanika rowerowego. Z czasem zauważyłem, że o ile mechanikę zazwyczaj traktuje się z grubsza jako jednorodną całość (zupełnie niesłusznie- można latami pracować w wyspecjalizowanym serwisie i nie mieć do czynienia z wieloma zagadnieniami) to wśród serwisantów panuje prawie jednomyślne przekonanie, że „art of wheelbuilding” jest czymś specjalnym i nieco oddzielnym. Zaplatanie kół jest jak zawód w zawodzie.
Przecież to nie takie trudne!
To po części prawda. Kalkulator długości szprych, poradnik krok po kroku, niedrogi klucz do nypli i odrobina kreatywności wystarczą, aby w domowych warunkach zapleść i wycentrować koło bez żadnego doświadczenia. Swoje pierwsze koło zaplotłem właśnie w ten sposób i byłem z siebie naprawdę dumny. Co ciekawe, dzięki siermiężnej obręczy było nawet w miarę proste.
To zdecydowanie nie było lekkie koło.
Więc o co ten cały ambaras? Nie, wcale nie chodzi o detale. Chodzi o doświadczenie i wyczucie. Gdybym wtedy miał do złożenia koło na lekkiej obręczy i cieniowane szprychy, cała zabawa skończyłaby się mniej lub bardziej efektowną porażką. Zaplatanie kół właśnie dlatego nosi cechy tego co nazywamy rzemiosłem, że wymaga żmudnej pracy i zbierania doświadczeń. Tutaj porady i wiedza które otrzymujemy są dopiero wstępem i zyskują wartość dopiero w połączeniu z powolnym procesem „wyczuwania” tego jak zachowują się poszczególne komponenty.
Maszyna zrobi to lepiej
Dziś większość rowerów z niższej i średniej półki wyposażona jest w koła zaplatane maszynowo (nie nasze!). Ich jakość bez wątpienia ustępuje produktowi pracy doświadczonego mechanika. Jednak jeśli chodzi o wysokiej jakości koła systemowe nie jest to tak jednoznaczne. Koła systemowe są zaprojektowane jako całość, teoretycznie więc ich komponenty lepiej ze sobą współgrają, dodatkowo zaplatają je wysokiej klasy maszyny, często tak samo dobrze lub nawet lepiej od ludzi. Zaplatanie kół systemowych (przynajmniej tych dobrych) odbywa się jednak na najlepszych maszynach na świecie.
Mavic Ksyrium- popularne koła systemowe.
Czy oznacza to koniec sztuki zaplatania kół przez serwisantów? Niekoniecznie. Ręczny zaplot daje przede wszystkim możliwość dobrania komponentów pod wagę i preferencje użytkownika oraz precyzyjne ustawienie naciągu szprych w zależności od jego potrzeb. Dla wielu osób nie bez znaczenia jest też sama „magia” ręcznej roboty.
W pogoni za doskonałością – zaplatanie kół bez końca
Każdy mechanik, którego pasją są koła, dąży do niemożliwego. Idealne koło nie ma bicia w żadnej osi, jest idealnie centryczne, a jego szprychy mają równy, optymalny dla danej obręczy naciąg. Ze względu na niedoskonałości wszystkich części z których składa się koło jest to niewykonalne. To co nazywamy magią czy sztuką to równowaga między tymi właściwościami i niedoskonałościami. Prawdziwie doświadczony wheelbuilder to taki, który potrafi stworzyć koło możliwie proste i wytrzymałe o jak najbardziej zbliżonych naprężeniach szprych. Trzeba wiedzieć, kiedy powiedzieć „stop”. Wyczucie właśnie tego momentu, w którym jesteśmy w szczycie możliwości zarówno materiału jak i naszych umiejętności jest równie ważne jak cierpliwość i pewna ręka. Jest jeszcze jeden aspekt o którym często się zapomina – to nie tylko sztuka, ale przede wszystkim praca. Tak, szybkość też jest ważna, w końcu nie każdy chce czekać miesiącami na wymarzone koła.
Więcej o potrzebnych narzędziach w następnym wpisie.
Po co o tym wszystkim piszę? Antymateria to nie tylko sklep z wyjątkowymi rowerami i serwis. To idea czerpania radości z roweru i wszystkiego co z nim związane. Dlatego chcemy pokazać, że za pozornie prostym mechanizmem jakim jest rower, stoi niejedna ciekawa historia. Zaplatanie kół ma może nawet nieco mistyczną otoczkę, ale to przede wszystkim konkretny proces. W następnym wpisie poświęconym tej czynności spróbuję ją przybliżyć od strony technicznej i narzędziowej. Znajdziesz go tutaj.
Do zobaczenia!
